Pijawki?

Pijawki, czyli o hirudoterapii słów kilka.

Historia leczenia z użyciem pijawek lekarskich sięga zamierzchłych czasów. Szczyt popularności w Europie pijawki przeżywały w XIX wieku, następnie przez wiele lat zapomniane, ostatnio pijawki wracają do łask.

Obecnie w hirudoterapii wykorzystuje się pijawki z gatunku hirudo medicinalis, hirudo orientalis oraz hirudo verbana, których ślina zawiera ponad 100 substancji bioaktywnych, wykazujących między innymi działanie hamujące proces krzepnięcia krwi, rozszerzające naczynia krwionośne i regulujące ciśnienie krwi, ułatwiające dyfuzję innych substancji do tkanek, a także przeciwbakteryjne, przeciwbólowe i przeciwzapalne. Substancję te są uwalniane do krwioobiegu, a więc działają nie tylko lokalnie w miejscu aplikacji pijawki, ale w całym organizmie. Te właściwości są z powodzeniem wykorzystywane w medycynie weterynaryjnej, przede wszystkim w leczeniu koni, psów i kotów.

Rzecz jasna pijawki używane do celów medycznych nie pochodzą z pierwszego lepszego bajorka, lecz wyłacznie z wyspecjalizowanych, certyfikowanych hodowli. Są hodowane w sterylnych laboratoryjnych warunkach i kontrolowane pod względem żywotności i stanu zdrowia.

Wskazania, czyli w jakich schorzeniach można wykorzystać hirudoterapię jako leczenie wspomagające?

W przypadku koni będą to między innymi zapalenia stawów, ścięgien i pochewek, urazy więzadła krzyżowego, ochwat, mięśniochwat, opoje, gruda, czy krwiaki.

U małych zwierząt hirudoterapia sprawdzą się między innymi w leczeniu blizn pooperacyjnych, ran o wydłużonym okresie gojenia, zwyrodnień i zapaleń stawów, dyskopatii, krwiaków, urazów i stłuczeń, a także niektórych chorób skóry.

Przypuszczam, że z czasem listy wskazań u zwierząt będą coraz dłuższe, ponieważ u ludzi pijawki znalazły już znacznie więcej zastosowań.

Przeciwskazania to: anemia, choroby związane z niedoborami czynników krzepnięcia lub krwotokami, ciąża, jednoczesne stosowanie antykooagulantów i niesterydowych leków przeciwzapalnych, obniżone ciśnienie krwi oraz podejrzenie alergii na proteiny zawarte w ślinie pijawek.

Jak wygląda hirudoterapia?

Zazwyczaj terapia objemuje od 1 do 7 zabiegów podczas których pijawki są nakładane na skórę w miejscu urazu i muszą pozostać na niej tak długo póki nie odpadną same w skutek całkowitego nasycenia krwią. Jednorazowo pijawka może pobrac ilość krwi przekraczającą nawet dziesieciokrotnie masę jej samej! Dzięki właściwościom znieczulającym substancji zawartych w ślinie pijawek zabieg jest bezbolesny, trwa zwykle około 30-60 minut w przypadku małych zwierząt lub 40 do 120min u koni.

 

 

 

 

 

 

Po odpadnięciu pijawki z ranki po jej wgryzieniu występuje niewielkie krwawienie, może utrzymywać się ono nawet do kilku godzin, jednak nie należy go tamować, ponieważ jest ono równiez cześcią procesu terapeutycznego. Po ustaniu krwawienia w miejscu aplikacji pijawek lekarz zakłada opatrunek ochronny.

W kwestii opieki same pijawki są mało absorbujące, pomiędzy zabiegami przechowuje się w pojemniku szklanym (czytaj słoik), w temperaturze od 4 do 13 stopni, bez karmienia, należy jednynie 1-2 razy w tygoniu zmieniać im wodę.

 

Ryzyko?

Terapia jest powszechnie uważana za bezpieczną. Notowane obecnie powikłania to umiarkowanego stopnia podrażnienia skóry w miejscu aplikacji pijawki, zaburzenia krzepnięcia i anemia oraz sporadyczne zakażenia bakterią Aeromonas veronii udokumentowane u ludzi w przebiegu leczenia ran pooperacyjnych. Aeromonas veronii to bakteria symbiotyczna występująca w przewodzie pokarmowym pijawek i niezbędna do ich przeżycia, ponieważ produkuje enzymy umożliwiające pijawkom trawienie krwi, a więc wyjałowienie ich z niej nie jest możliwe.

W XIX wieku stosowano pijawki pochodzące ze środowiska naturalnego, a więc zywiące się krwią przypadkowych żywicieli, co stwarzało duże ryzyko zakażenia pacienta chorobami bakteryjnymi lub wirusowymi i w konsekwencji nierzadko powikłania takie jakie jak zapalenie mięśnia sercowego, czy opon mózgowych (czyli krótko mówiąc tak zwane leczenie ze skutkiem śmiertelnym).

Obecnie sterylna hodowla laboratoryjna i ścisła kontrola pijawek stosowanych w medycynie ludzkiej i medycynie weterynaryjnej skutecznie wyeliminowała ten problem, dlatego terapia cieszy się opinią bezpiecznej. Jedyne co budzi w tej kwestii moje poważne wątpliwości natury etycznej to fakt, że stosowane obecnie pijawki aby zagwarantować ich sterylność są używane jednorazowo, a następnie zgodnie z obowiązującymi przepisami konieczna jest ich utylizacja… Temat niewątpliwie kontrowersyjny, tylko pijawka, czy aż pijawka? Co o tym myślicie?

W Polsce popularność hirudoterapii jest jeszcze umiarkowana, jednak od 2013 roku mamy rodzime, certyfikowane hodowle pijawek lekarskich, więc możliwość skorzystania z hirudoterapii jak najbardziej istnieje i spodziewam się, że zainteresowanie nią będzie wzrastać.

Zdjęcia oraz filmik dzięki uprzejmości Joanny Jasińskiej, modelka Florentyna.

Dla dociekliwych:

W 2008 roku w Niemczech przeprowadzono badania na temat skuteczności hirudoterapii w leczeniu ostrego ochwatu. W badaniu wykonano 112 aplikacji pijawek u 57 ochwaconych koni (czyli średnio raptem 2 zabiegi na konia) i zanotowano wyraźną poprawę w 84% przypadków, u 13% nie zaobserwowano żadnych zmian, a u 3% odnotowano pogorszenie.

Źródła: „Hirudotherapy in veterinary medicine” – Annals of Parasitology 2014, Natalia Sobczak, Magdalena Kantyka, “Veterinary hirudotherapy for horse laminitis: results of a nationwide study in Germany” – K. Rasch, „Hirudoterapia za i przeciw“ – dr hab. n. med. Halina Car, Renata Tarnowska