Źródła energii w diecie konia

Dlaczego żywienie powinno być dostosowane indywidualnie do potrzeb Twojego konia?

Każdy koń ma inne potrzeby energetyczne, w zależności od intensywności treningu, wieku, etapu rozwoju, stanu zdrowia i cech osobniczych. Temat jest oczywiście niezwykle obszerny, ale warto poświęcić chwilę na przemyślenia związane z zapotrzebowaniem energetycznym i dostępnymi źródłami energii w końskiej diecie, ponieważ pokrycie tego zapotrzebowania jest koniecznym warunkiem jeżeli oczekujemy by koń utrzymywał dobrą kondycję oraz dawał z siebie wszystko na treningu, czy podczas startów.

Czym jest zapotrzebowanie energetyczne? Jest to zapotrzebowanie na energię strawną dostarczaną w dziennej dawce pokarmowej, którego wielkość uzależniona jest od intensywności treningu.

Jakie są podstawowe źródła energii w diecie konia?

1. Węglowodany strukturalne (czyli włókno roślinne)

2. Węglowodany niestrukturalne (skrobia i inne cukry)

3. Tłuszcze

4. Białka

Klikając na dowolne źródło energii wymienione powyżej możecie zapoznać się z dokładną charakterystyką każdego z nich, do czego bardzo zachęcam. Edit: Obecnie dostępna pozycja 2 i 3, pozostałe już wkrótce.

Konie magazynują energię w 2 podstawowych wariantach:

• Glikogen – jest to forma magazynowania cukrów (głównie skrobi pochodzącej z ziaren zbóż). Ten magazyn energii wykorzystywany jest przede wszystkim na krótki, gwałtowny wydatek energetyczny – np. wtedy gdy koń się spłoszy i mobilizuje w ułamku sekundy wszystkie mięśnie by salwować się ucieczką.
• Kwasy tłuszczowe – jest to forma magazynowania energii w postaci tłuszczów, głównie w tkance tłuszczowej. Są one znacznie wolniej mobilizowane i uwalniane, dlatego stanowią tzw. źródło „wolno uwalnianej energii”, wykorzystywanej podczas długotrwałego wysiłku (np. dłuższy galop w czasie treningu). Jest to zarazem źródło znacznie bardziej wydajne, ponieważ według naukowców z KER koń o wadze 500kg jest w stanie zmagazynować w postaci glikogenu około 75MJ energii, natomiast w postaci tłuszczu aż 640MJ!

Wobec tego wiemy już, że dwa najbardziej skoncentrowane źródła energii mające znaczenie w treningu koni to tłuszcze i skrobia.

To co jest niezwykle istotne to także fakt, że do prawidłowego wykorzystania kwasów tłuszczowych jako źródła energii konieczna jest obecność glikogenu! Jeżeli brakuje glikogenu koń nie będzie w stanie zmobilizować energii zmagazynowanej w tkance tłuszczowej. Taki efekt „wypalenia” glikogenu i gwałtownego osłabnięcia konia można szczególnie wyraźnie obserwować wśród nieodpowiednio żywionych i trenowanych koni wyścigowych. Z drugiej jednak strony, nadmiar cukrów w diecie może skutkować nadpobudliwością, skłonnością do kolek, słabą kondycją, powstawaniem zakwasów, czy rozwojem chorób metabolicznych, dlatego kluczem do sukcesu jest odpowiedni bilans.

Dobra wiadomość jest taka, że mięśnie prawidłowo wytrenowanego konia są w stanie podczas wysiłku korzystać z obu źródeł energii, w zależności od tego na jaki jej rodzaj mają zapotrzebowanie w danym momencie. Amerykańscy naukowcy opublikowali także doniesienia z których wynika, że konie sportowe utrzymywane na diecie wysokotłuszczowej dostosowują się metabolicznie i korzystają w przewadze z energii w postaci kwasów tłuszczowych. Dzięki temu zwiększa się ich wytrzymałość i siła, a także nie dochodzi do powstawania zakwasów, stanowiących efekt spalania rezerw glikogenu w mięśniach. Warunkiem jest jednak stosowanie diety wysokotłuszczowej przez minimum 4tyg przed spodziewanym eventem, ponieważ na tyle w badaniach wyliczono niezbędny okres adaptacji organizmu do przejścia na nowe „paliwo”. Dlatego podawanie oleju na dzień lub dwa przed zawodami mija się z celem… Konieczna jest stała, dobrze zbilansowana dieta!

Na przestrzeni lat wraz z rozwojem wiedzy w zakresie końskiego żywienia istnieje wyraźna tendencja by odchodzić od wykorzystania węglowodanów jako głównego źródła energii na rzecz włókna i tłuszczy, stanowiących bezpieczne i bardzo wydajne źródło energii wolno uwalnianej. Pamiętajmy jednak, że glikogen jest zawsze niezbędny w początkowej fazie wysiłku

Zbilansowana dieta powinna oczywiście zawierać więcej niż jedno źródło energii, a podstawą końskiej diety zawsze powinno być włókno roślinne, czyli przede wszystkim dobrej jakości siano! Najlepiej nielimitowane. Włókno nie tylko dostarcza wolno uwalnianej energii, ale także ma decydujący wpływ na zdrowie przewodu pokarmowego i zarazem psychiki konia. Na szczęście współczesne trendy żywieniowe wyraźnie wskazują, że traktowane przez lata jako zbędny rozpychacz brzuchów siano doczekało się w końcu zasłużonych przeprosin.

W diecie koni pracujących potrzebne jest oczywiście również białko, które samo w sobie nie jest może szczególnie wydajne energetycznie, jednak jest niezbędne jako materiał budulcowy dla mięśni oraz enzymów. Więcej na temat białka i włókna już niebawem.

Uważam, że temat jest bardzo ciekawy i ważny, ponieważ zbilansowane żywienie dostosowane do indywidualnych potrzeb stanowi jeden z głównych filarów zdrowia i dobrego samopoczucia konia, a także jego przyszłych sukcesów. Wszystkich, którzy podzielają moją opinię w tej kwestii zapraszam do lektury kolejnych wpisów.

Źródła:, „Carbohydrate Digestibility in Horses”- By Dr. Joe Pagan, 2012, „Starch and Fat Provide Extra Energy to Horses” – By Dr. Peter Huntington, 2011, „Dietary Energy for Horses” – Associated Feed 2012, „Starch and Fat as Energy Sources for Endurance Horses” – Kentucky Equine Research Staff 2013, „Measuring Digestible Energy in Horse Feeds” – By Dr. Joe Pagan, 2012, „Alternative Energy Sources for Performance Horses” – Kentucky Equine Research 2016, „Energy Use in Exercising Horses” – Kentucky Equine Research 2014, „Energy Sources for Racehorses”- Kentucky Equine Research 2016, „Keeping Tabs on Carbs in Equine Diets” – Kentucky Equine Research 2005, „Starch Digestion in the Horse” – Kentucky Equine Research 2014, „Does Your Horse Really Need A Low-Starch Diet?” – Kentucky Equine Research 2011, Materiały ze szkolenia „Nowości w chorobach wewnętrznych koni”, 2016, „Praktyka kliniczna: konie” Olof Dietz, Bernhard Huskamp, Materiały z wykładu „Wykarmić zwycięzcę”, Polly Bonnor, 2018r, „Praktyczne żywienie koni” Sarah Pilliner, „Żywienie koni” H. Meyer, M. Coenen

Zdjęcia: Kasia Bobula, własne i Noah Silliman on Unsplash